Ölen bir kimseye cenaze namazı kılınmasının şartı, ölenin müslüman olmasıdır. Bunda görüş ayrılığı yoktur. Zira müslüman olmayan kimse Ölünce ona cenaze namazı kılmak haramdır. Nitekim Kur’an’da münafıklar hakkında şöyle buyurulmuştur:
Onlardan Ölen hiçbirine asla namaz kılma. (Tevbe/84)
Câbir b. Semure’nin rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber mızrakla intihar eden kimsenin cenaze namazını kılmamıştır. Bu hadisi esas alarak bir grup âlim, intihar edenin cenaze namazının kılınamayacağını söylemiştir. Yol kesen eşkıya, devlete baş kaldırıp savaş açan kimse ve fâsık için de durum böyledir. Bu, Ömer b. Abdul Aziz, Evzâî ve Ah-med b. Hanbel’in görüşüdür.
Ahmed b. Hanbel şöyle diyor: “Hz. Peygamber’in kendini öldüren ve ganimet malından çalan kimse dışında hiçbir kimsenin cenaze namazını kılmayı terk ettiğini bilmiyoruz.”
Fakat fıkıh âlimlerinin çoğunluğu ve üç mezhep imamı (Ebû Ha-nife, Şafii ve Mâlik) kendini öldürenin namazının kılınacağı görüşündedirler. Görüşlerini şöyle savunuyorlar: Hz. Peygamber’in intihar eden kimsenin namazını kılmaması, kendisini öldürenin namazının kı-hnmayacağı anlamına gelmez. Hz. Peygamber’in bundan maksadı, kendisinin peygamber olarak onun namazını kılmayı arzu etmemesidir. Nitekim bunu destekleyen şekilde, başka bir rivayetten söz edilmektedir. Bu rivayet: “Ben onun (intihar edenin) namazını kılmam” şeklindedir.
Hz. Peygamber çok çirkin bir iş olan intihardan sakındırmak ve buna engel olmak için bu şekilde davranmıştır.
Kelime-i şahadeti söylediği halde namaz kılmayan kimsenin durumuna gelince: Bu konuda bir takım hadisler vardır ki bunlar, zahirine bakılırsa bilerek (kasıtlı olarak) namaz kılmayan kimsenin kâfir olduğunu göstermektedir. Bunlardan bir ikisini aşağıya alıyoruz:
İmanla küfür arasındaki sınır, namazı terk etmektir.
Bizimle onlar (münafıklar) arasındaki sözleşme namazdır. Onu terk eden kâfir olur.
İlim adamları diyor ki: “Bu hadislerin zahirî anlamına bakılırsa namaz kılmayan kimse kâfirdir. Eğer namazı terk eden kimse onu inkâr ederek, yani namazın farz olduğuna inanmayarak terk ediyorsa -oysa namazın farz olduğu dinde zorunlu olarak bilinen bir husustur-kâfir olur.”
Şayet bir kimse namazın farz olduğuna inanıyor, fakat tembellik ederek kılmıyorsa, fıkıh âlimlerinin çoğunluğuna göre bu kimse kâfir olmaz. Olsa olsa günahkâr olur. Kendisine tevbe teklif edilir. Tevbe ederse, onun durumu Allah’a bırakılır. Fakat tevbe etmeyi reddederse kendisine ölüm cezası uygulanır.
Nitekim âyette şöyle buyuruyor:
Eğer tevbe eder, namazı dosdoğru kılar ve zakâtı verirlerse yollarını serbest bırakın. (Tevbe/5)
Bazı fıkıh bilginleri ise tembellikten ötürü namazı terk eden kişinin kâfir olmayacağını ve ceza olarak öldürülmeyeceğini söylemişlerdir. Bu durumdaki kimseye ta’zir cezası verileceğini, namaz kılıncaya kadar hapsedileceğim ifade etmişlerdir.
Bunun anlamı; o kimse vefat ettiğinde namazı kılınır demektir. Onun durumu Allah’a kalmıştır.